Fomes fomentarus - Echte tonderzwam
   
Kenmerken:
Hoefvormig, bovenzijde donkergrijs, groeirand lichtgrijs, na enige tijd verkleurend naar oranjebruin of bruin, soms met roodtinten, tenslotte grijs. Onderzijde licht van kleur met zeer fijne buisjes. Met name de bovenzijde is (erg) hard en nauwelijks te vervormen. De hechting van de zwam aan stam of tak is zeer sterk.
Voorkomen:
Voornamelijk op Beuk en Berk, soms ook op andere loofbomen.
Opmerkingen:
Bij tonderzwammen zien we geregeld een verschijnsel dat geotropie wordt genoemd. Aan de onderzijde van de tonderzwam bevindt zich het hymenium, een laag met duizenden heel fijne buisjes. Vanuit deze buisjes vallen de sporen naar de aarde. Als de boom waarop de zwam groeit omvalt, wordt een nieuwe buisjeslaag gevormd. De oude laag houdt na enige tijd op om sporen te produceren en de jonge laag neemt de sporenvorming over.
 

Echte tonderzwam, Schinheuvel, Reuver. Waarneming 24 september 2010.

 

Echte tonderzwam, Schinheuvel, Reuver. Waarneming 24 september 2010.

 

Echte tonderzwam, Steilrand, Tegelen. Waarneming 18 oktober 2013.

 

Echte tonderzwam, Maalbeek, Belfeld. Waarneming 31 oktober 2014.

 

Echte tonderzwam, Munnichsbos, Sint Odiliënberg. Waarneming 6 maart 2015.

 

Echte tonderzwam, Heidenheimse Bossen, Beesel. Waarneming 17 november 2013.

Hetzelfde exemplaar anderhalf jaar later. Waarneming 28 maart 2015.

 

Echte tonderzwam, Beesels Broek. Waarneming 15 november 2015.

 

Echte tonderzwam met een schoolvoorbeeld van geotropie, Beesels Broek. Waarneming 26 mei 2016.

 

Echte tonderzwam, Beesels Broek, Beesel. Waarneming 18 april 2018.

 

Aan de onderklant van oude tonderzwammen vormt zich soms een nieuwe buisjeslaag (hymenium). Beesels Broek, waarneming 26 april 2015.

 

Aan de onderklant van oude tonderzwammen vormt zich soms een nieuwe buisjeslaag (hymenium). Beesels Broek, waarneming 26 april 2015.

 

Aan de onderklant van oude tonderzwammen vormt zich soms een nieuwe buisjeslaag (hymenium). Beesels Broek, waarneming 26 april 2015.

 

Bij dit jonge exemplaar kun je goed zien dat de buisjes, normaliter loodrecht richting aarde gericht, diep doorlopen. Beesels Broek, waarneming 10 april 2015.

 

De buisjes c.q. poriën van de Echte tonderzwam van dichtbij. Beesels Broek, waarneming 10 april 2015.

 

In het voorjaar is de bovenkant van de Echte tonderzwam vaak bedekt met een wit poeder. Dit zijn de witte sporen, die dankzij luchtwervelingen rond de paddenstoel boven op de zwam belanden.

 

De sporen vormen soms een vrij dikke poederachtige laag.

 

Detail van het hymenium (de buisjeslaag) van bovenstaande Echte tonderzwam, Beesels Broek. Waarneming 10 april 2015. Hoewel de bovenkant van de zwam geheel is bedekt met de witte sporen, laten de buisjes aan de onderkant gewoon schone gaatjes zien.

 

Echte tonderzwam, Heidenheimse Bossen, Beesel. Waarneming 28 maart 2015.

 

   
(c) Loe Giesen